Governu timoroan hato'o renovasaun foun ba mandatu ba lideransa hosi forsa armada nian

Breaking News

Governu timoroan desidi iha loron-tersa ne'e hodi hili fali, ba tinan rua oinmai, atual xefia sira hosi Forsa Defeza Timor-Leste nian (F-FDTL), ne'ebé sei implika alterasaun foun ida ba Estatutu Militar sira hosi Forsa Armada nian. 

Proposta, ne'ebé agora tenki konsidera hosi Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lu-Olo - ne'ebé sei desidi desizaun final - sei implika, bainhira avansa, renovasaun ba mandatu hosi major-jeneral Lere Anan Timur nian, xefe hosi Estadu-Maior Jeneral Forsa Armada nian, hosi brigadeiru-jeneral Filomeno da Paixão de Jesus, visi-xefe Estadu-Maior Jeneral Forsa Armada nian, no hosi koronel Falur Rate Laek, nu'udar xefe Estadu-Maior Forsa Armada nian.

Iha tinan liubá, ezekutivu aprova ona alterasaun ida ba estatutu hodi aumenta, ho dalan estraordináriu, mandatu datoluk ba komando F-FDTL nian.

Kestaun kona-ba kontinuasaun iha komando F-FDTL nian hamosu ona momentu ida tensaun maka'as nian entre Governu ho anterior Prezidente Taur Matan Ruak (ne'ebé maka uluk hanesan antesesor hosi Lere iha komando FDTL nian), ne'ebé demiti ona komandante, hafoin ne'e anunsia promosaun hosi Filomeno Paixão ba kargu no ne'ebé hafoin ne'e nia aumenta mandatu ba militar na'in tolu hodi halo tuir proposta ida hosi ezekutivu.

Alterasaun aprovadu hamosu efeitu retroativu hahú loron 06 Outubru 2015 - bainhira hakotu mandatu hosi responsável na'in rua - no hala'o to'o loron 06 Outubru.

Iha loron ne'e, ka mandatu ne'e sei hetan renovasaun ka sei substitui líder atual sira.

Iha kauza maka, aleinde limiti hosi mandatu sira, impozisaun katak estatutu haree ba reforma ba militar sira ne'ebé iha liu tinan 60.

Buat hotu indika katak proposta ne'ebé Governu aprezenta iha loron-tersa ne'e sei aseita hosi xefe Estadu ne'ebé, iha deklarasaun sira ba Lusa iha nia vizita dahuluk ba komando F-FDTL nian, iha Jullu, defende ona revizaun hosi lejislasaun kona-ba forsa Defeza nian, hodi garanti katak bele adekuadu ba realidade instituisaun nian.

"Bainhira iha lei anterior sira ne'ebé la koresponde ho realidade hosi dezenvolvimentu instituisaun FDTL nian, lei sira ne'e tenki hetan revizaun", nia hatete ba Lusa iha tempu ne'ebá.

"Bainhira lei ruma hatete katak sira ne'ebé iha liu tinan 60 labele ativu ona, ha'u hanoin katak asuntu ne'e tenki estuda ho di'ak hosi Governu foun no hosi Prezidente Repúblika, hodi hametin forsa armada no nune'e bele dezenvolve ba oin, ba futuru", nia esplika.

Bainhira hatán ba Lusa kona-ba karik komando tenki hetan fali nomeasaun, Lu-Olo la hatan loloos maibé hatete katak asuntu ne'e tenki konsidera hosi Governu maibé asinala katak presiza nafatin prezensa hosi veteranu sira.

"Buat ida maka loos, no ha'u tenki hatete klaru: Bainhira ita hatama elementu Falintil iha konseitu dezenvolvimentu FDTL nian, prezensa ne'e sei iha posibilidade hodi hametin dezenvolvimentu F-FDTL nian", nia hatete.

Lere, bainhira hatán ba Lusa kona-ba harak ka la'e kontinua iha kargu, nia hatete katak sei respeita desizaun hosi instituisaun sira Estadu nian hodi konsidera katak senti preparadu hodi serbi nasaun bainhira saúde sei permiti.

"Laiha ema ida maka husu katak ha'u hakarak ka la'e. Bainhira ha'u halo funu laiha ema ida maka husu mai ha'u katak hakarak halo funu ka la'e. Kestaun ne'e hanesan interese nasional. Ha'u luta ona ba kauza ida, ba independénsia. Agora ita independente ona. Ha'u nia tauk, ha'u nia preokupasaun maka estabilidade nasional. Bainhira laiha ne'e, ita ko'alia kona-ba progresu sira, kona-ba dezenvolvimentu lahó sentidu", nia afirma.

"Ha'u, bainhira iha kondisaun saúde ha'u sei serbi nasaun, serbi ha'u nia povu bainhira ha'u bele", nia hatutan no afirma katak Timor-Leste tenki aproveita katuas sira no foin-sa'e sira.

La'ós de'it hanesan kestaun lejislativu ida, kontinuasaun ne'e iha ligasaun ho reprezentasaun hosi membru sira ne'ebé tuan liu iha FDTL ho nia antesesor, grupu armadu hosi rezisténsia hasoru okupasaun indonéziu, Falintil.

Katuas sira nia saída, sira hotu hanesan veteranu sira luta nian - Lu-Olo rasik ne'ebé ohin loron hanesan komandante supremu FDTL nian uluk hanesan guerilleiru - sei implika tranzisaun jerasional ida ba forsa ida ne'ebé laiha ligasaun ho pasadu ne'e.