Dili – SMI, Conselho Imprensa de Timor-Leste – CI-TL formalmente atribui ona karteira profisionál ba jornalista hamutuk 216 iha loron 20 Dezembru 2017, maibe antes no depois atribuisaun mosu pro-kontra entre jornalista sira ne’ebé kestiona legalidade no transparansia iha prosesu atribuisaun karteira ne’e rasik.
Manuel Pinto nu’udar jornalista ajensia TATOLI ne’ebé ho ninia maluk sira lakohi halo aplikasaun ba karteira profisionál ne’e la konkorda ho politika CI kona-ba atribuisaun karteira ne’e tanba ladauk iha Dekretu Lei Governu nian ne’ebé define kona-ba karteira profisionál ne’e rasik.
“Karteira profisionál ne’e regula husi ita lei Komunikasaun Sosiál katak karteira profisionál atribui ba jornalista sira ne’e só dekretu lei ida ne’ebé maka sei halo husi Governu atu define kona-ba karteira profisionál tuir grau”, dehan Manuel iha nia serbisu fatin Palasiu Governu, Kinta, (15/11), wainhira SMI husu klarifikasaun razaun lakohi aplika karteira profisionál.
Eis editor Diáriu Timor Post ne’e fo hanoin ba CI katak presiza kria uluk Dekretu Lei antes halo atribuisaun karteira ba jornalista sira, nune’e bele define tuir klasifikasaun ne’ebé los no justu.
“Hakarak iha Dekretu Lei ida ne’ebé regula karteira profisionál I karteira profisionál ne’e tenki define tuir grau báziku, mediu no altu, atu nune’e ema sira ne’ebé aplika hanesan editor konsidera hanesan editor, xefi redasaun hanesan xefi redasaun”, esplika eis jornalista STL ne’e.
Iha fatin ketak, jornalista RTL, Julio Bermali ne’ebé aplika ba karteira profisionál ne’e konsidera politika CI kona-ba atribuisaun karteita pozitivu tanba bele valoriza serbisu jornalista sira nian. Maske nune’e, Julio dezafia CI atu kuidadu iha prosesu atribuisaun karteira profisionál refere hodi labele sai hanesan projetu deit.
“Conselho Imprensa presiza selesaun ba jornalista sira seluk ne’ebé tuir mai tamba importante tebes selesaun ne’ebé rigor, ita bele hare’e hanesan projetu ida”, Dehan eis Jornalista Diário Nacional ne’e ba SMI durante intervista iha tinan kotuk antes CI halo atribuisaun karteira refere.
Responde kona-ba kestaun Dekretu Lei no definisaun karteira profisionál tuir grau ne’ebé kestiona husi jornalista ajensia TATOLI, Diretóra Ezekutivu CI, Ana Teresa Sequeira fó ninia argumentu katak koalia kona-ba titlu profisionál laiha grau ka klasifikasaun espesifiku.
“Agora hau atu koalia kona-ba grau, hau dehan nune’e, titlu profisionál nunka iha grau. Ema profisionál ne’e profisionál, laiha profisionál báziku, laiha profisionál médiu, laiha profisionál senior. Grau ne’e só fó ba sira ne’ebé atu tuir estájiu, bainhira fó grau ne’e sei bele tetu ba ninia esperensia, nivél edukasaun no bele mós tetu ba ninia pozisaun atuál”, Dehan Diretóra ne’ebé ho naran bolu Shendy Sequiera iha nia serbisu fatin, Kintal-Boot, Tersa, (21/12).
Kestaun kona-ba Dekretu Lei kona-ba karteira profisionál, Ana Teresa mós esplika katak CI sei prepara esbosu iha anu letivu foun. “Dekretu Lei Conselho Imprensa planu ona atu prepara ninia esbosu tinan oin (2018)”, tenik eis jornalista RTK ne’e.
Diretora Ezekutivu CI ne’e mós klarifika ba perokupasaun jornalista RTL Julio Bermali katak CI nia politika atribuisaun karteira profisionál ba jornalista sira la’os projetu, maibe ezekuta mandatu tuir lei no regulamentu internal CI nian.
“Hau hateten maka’as liu tan Conselho Imprensa la halo projetu, ne’e la’os projetu, la halo osan husi ida ne’e, lei fo mandatu ba Conselho Imprensa presiza promove liberdade imprensa, no tau matan ba profesionalizmu jornalista sira nian. Tuir Lei Komunikasaun Sosiál ne’ebé regula iha artigu 13 kona-ba Hala’o profisaun, iha versikulu ida heteten katak kondisaun atu hala’o profisaun jornalista nian maka abilitasaun ho nia titúlu rasik, hanaran karteira profisionál, ne’ebé Conselho Imprensa maka fó no renova”, tenik Shendy.
Komisariu CI, José Ximenes mós fo argumentu hodi reforsa pozisaun CI kona-ba politika atribuisaun karteira ba jornalista sira. Tuir Komisariu ne’e katak maske seidauk iha Dekretu Lei Governu nian hodi define karteira profisionál maibe Lei Komunikasaun Sosiál artigu 13 alinea 3 fó garante katak CI bele halo atribuisaun karteira ba jornalista sira.
“Tuir lolos atribuisaun karteira profisionál ne’e presiza iha Dekretu Lei Governu nian ida, maibe tuir artigu 13 Lei Komunikasaun Sosiál ne’e mós fo garante katak CI bele halo atribuisaun karteira profisionál antes Governu hamosu Dekretu Lei kona-ba karteira profisionál ne’e rasik”, dehan Komisariu ne’e wainhira hala’o ninia diskursu abertura ba seremonia atribuisaun karteira profisionál iha salaun Delta Nova, Tersa, (20/12).
Tuir observasaun SMI depois atribuisaun karteira profisionál sai debate públiku entre jornalista sira iha media sosiál liu-liu Facebook ne’ebé kontinua kestiona transparansia no legalidade husi atribuisaun karteira ne’e rasik. (Leca, Okta, Julia/SMI).
